فصلنامه خون
پیاپی 3 (بهار 1384)

علیرغم این که اساس تشخیص و درمان لوسمی های حاد میلویید هنوز هم تقسیم بندی FAB می باشد، تحقیقات نشان داده که این گروه بندی دارای محدودیت هایی است و به همین جهت اخیرا ایمونوفنوتایپینگ به وسیله فلوسایتومتری به طور گسترده ای در این تشخیص به کار برده می شود. طبق بررسی های انجام شده در گروه لوسمی های حاد میلویید، ایمونوفنوتایپ با بررسی حضور یا عدم حضور CD14 کمک برجسته ای در افتراق زیر گروه میلویید (M0, M1, M2, M3, M6, M7) از زیرگروه منویید (M4, M5) داشته است. با این حال در چندین مطالعه نشان داده شده که CD14 دارای حساسیت بالایی نمی باشد. با توجه به این که (CD64(Fc?RI نیز رسپتور اختصاصی سلول های رده منویید بوده و در شمار نادری از سلول های میلویید بروز می یابد. در این مطالعه به بررسی ارزش تشخیصی CD14 و CD64 در افتراق زیرگروه منویید پرداختیم.

مطالعه انجام شده تشخیصی بود. جمعیت مورد بررسی شامل 216 مورد لوسمی حاد میلویید ثابت شده به وسیله معیارهای FAB و ایمونوفنوتایپینگ بودند که به روش sequential از مراجعین به بخش فلوسایتومتری سازمان انتقال خون ایران در طی 29 ماه انتخاب شدند. نمونه های بیماران با آنتی بادی های منوکلونال بر علیه گیرنده های CD64 و CD14 که با فلورسانس Phyco Erythrin در اتصال بودند رنگ و با دستگاه فلوسایتومتری Epics-xl بررسی شدند. اطلاعات بدست آمده با استفاده از نرم افزار SPSS و تحت آزمون کای دو (Chi-square) تجزیه و تحلیل آماری شدند.

نتایج حاصله حکایت از اختصاصیت 88% و حساسیت 67% برای CD64 و اختصاصیت %96 و حساسیت 31% برای CD14 با ضریب اطمینان 95% در تشخیص زیرگروه منویید از غیرمنویید دارد.

حساسیت کم و اختصاصیت بالای CD14 و از طرف دیگر حساسیت و اختصاصیت بالای CD64 با درجات متفاوتی در منابع نیز گزارش شده است. با توجه به این که حساسیت CD64 به مراتب بالاتر از CD14 است، لذا استفاده از CD64 برای تشخیص زیرگروه منویید لوسمی های حاد میلویید الزامی بوده و پیشنهاد می شود که در تمامی پروتکل های ایمونوفنوتایپ به عنوان مارکر حساس و اختصاصی این رده منظور گردد.

به دلایل مختلف عملکرد سیستم ایمنی بیماران مبتلا به تالاسمی دچار نقصان می باشد. لذا این بیماران مستعد ابتلا به عفونت های راجعه هستند. یکی از این عوامل نقص بیگانه خواری، جذب شیمیایی و قدرت کشتن باکتری ها به وسیله نوتروفیل های آن ها است. با توجه به گزارش های متعدد در مورد کاهش عملکرد نوتروفیل ها، فعالیت بیگانه خواری و قدرت کشندگی آن ها را در بیماران مبتلا به تالاسمی ماژور بررسی نمودیم.
این مطالعه به صورت توصیفی انجام شد. دراین مطالعه، نمونه خون از30 بیمار مبتلا به تالاسمی ماژور (16 فرد فاقد طحال و 14 فرد دارای طحال) که به صورت تصادفی نمونه برداری شده و30 فرد سالم فاقد سابقه فامیلی بیماری مورد ارزیابی قرار گرفتند. جهت بررسی آماری از آزمون t-student و X2 استفاده شد.
یافته های ما نشان دادند که ارتباطی بین سن و جنس و اعمال نوتروفیل ها در این بیماران وجود ندارد. اختلاف معنی دار بین بیگانه خواری (با اطمینان 90% و 1/p<0) و قدرت کشندگی (با 0001/p<0) بین گروه های بیمار و کنترل وجود دارد. میانگین تعداد بلاستوسپورهای بلع شده در گروه بیمار (07/52 ± 93/261) و در گروه کنترل (9/48 ± 285) به ازای 100 نوتروفیل می باشد. این اختلاف از نظر آماری معنی دار نمی باشد. درصد بلاستوسپورهای کشته شده توسط نوتروفیل ها به عنوان معیار آزمایش کشندگی درگروه بیمار (89/2 ± 6/21%) و درگروه کنترل (48/3 ± 53/24%) است.
به علت فعالیت کمتر بیگانه خواری و قدرت کشندگی در بیماران نسبت به گروه کنترل، ممکن است نقص نسبی در اعمال نوتروفیل های ایمنی بیماران مطرح باشد.

غربالگری اهدا کنندگان با آزمایش های سرولوژیک، احتمال ابتلا به عفونت های پس از انتقال خون، به ویژه هپاتیت C پس از تزریق خون را کاهش داده است. اما احتمال خطر ابتلا به علت وجود دوره قبل از تغییرات سرولوژیک، هم چنان وجود دارد. انجام آزمایشRT-PCR)) HCV RNA بر روی خون های اهدایی، احتمال خطر ابتلا به هپاتیت C پس از تزریق خون را کاهش داده است. در این مطالعه ضمن ارزیابی جامعه کوچکی از اهدا کنندگان منفی برای هپاتیت C در تست سرولوژیک با روش مولکولی، سری آزمایش های غیرقابل قبول با روش غیر اتوماتیک نیز مورد بررسی قرار می گیرد.

در این مطالعه مقطعی، نمونه پلاسمای اضافی از 1026 اهدا کننده خون جمع آوری گردید. از 1026 نمونه، 1000 نمونه در آزمایش های آنزیم ایمنواسی نسل 3، Anti - HIV, RPR, HbsAg, Anti - HCV منفی بودند. هر پنج نمونه در یک مجموعه پلاسمایی مورد آزمایش قرار گرفتند. حساسیت آزمایش برای سنجش HCV-RNA با روش RT-PCR به میزان 380 geq/ml طبق پانل های سطح کارآیی VQC برآورد گردید. 1000 نمونه در 200 مجموعه پلاسمایی مورد آزمایش قرار گرفت.

نتایج غیرقابل قبول به علت جواب ندادن نمونه مثبت، 5.5% و موارد غیرقابل قبول به علت باندهای غیراختصاصی 5.5% بود. 6 درصد از مجموعه های پلاسمایی مثبت کاذب بودند. زمانی که در اولین مرحله آزمایش مجموعه های پلاسمایی، نتیجه آزمایش مثبت و در تکرار آن، آزمایش به شکل منفرد منفی گزارش شد، به عنوان مثبت کاذب تلقی گردید. در مجموع کلیه نمونه ها برای HCV-RNA با روش RT-PCR منفی گزارش شدند.

نمونه ای یافت نشد که در آزمایش های سرولوژیک منفی ولی در HCV-RNA مثبت گزارش گردد. در این زمینه انجام مطالعات گسترده تری توصیه می گردد.

آنتی ژن های گروه های خونی شامل بیش از 270 آنتی ژن واقع بر غشای گلبول های قرمز می باشند که 11 گروه مهم، 172 مورد از این آنتی ژن ها را در خود جای می دهند. عدم تطابق برخی از این آنتی ژن ها باعث بروز واکنش های همولیتیک (خصوصا در بیماران نیازمند به تزریق مکرر خون) می گردد. علیرغم نیاز کمتر بیماران تالاسمی اینترمدیت به تزریق خون بروز واکنش های همولیتیک آلوایمیون در این افراد به مراتب بیش از مبتلایان به تالاسمی ماژور گزارش شده است. این مساله می تواند ناشی از اختلاف شیوع برخی فنوتیپ های گروه های خونی در این بیماران، در مقایسه با دیگر افراد جامعه باشد.
مطالعه انجام شده توصیفی بوده و در این تحقیق گروه های خونی، Lutheran, MNSs, Kell, Kidd, Rh و Duffy در 39 بیمار تالاسمی اینتر مدیت (کل بیماران در دسترس) و 150 فرد سالم (حداقل سه برابر جامعه اول) به روش ایمونولوژیک با استفاده از آنتی سرم های مربوطه تحت بررسی قرار گرفت. سپس توزیع پراکندگی آنتی ژن های فوق در دو گروه مذکور محاسبه و با استفاده از آزمون آماری کای دو (Chi-square) و آزمون دقیق فیشر (Fishers exact test) با یکدیگر مقایسه شدند.
توزیع پراکندگی آنتی ژن های گروه های خونی در بیماران تالاسمی اینترمدیت و افراد سالم در دو مورد آنتی ژن های K و M تفاوت معنی داری داشت و در افراد بیمار بیشتر بود (P<0.01) و P<0.0005)).
علیرغم این که آنتی ژن K بسیار ایمونوژن می باشد، اما با توجه به شیوع بیشتر آن در بیماران تالاسمی اینترمدیت، تفاوت به دست آمده را نمی توان عامل شیوع بیش از پیش واکنش های آلوایمیون در این بیماران مطرح کرد. مطالعات تکمیلی از قبیل بررسی شیوع دیگر گروه های خونی و یا غربالگری و شناسایی نوع آنتی بادی های ایجاد شده متعاقب تزریق خون در بیماران تالاسمی اینترمدیت نه تنها می تواند در انتخاب خون مناسب تر برای این بیماران کمک نماید، بلکه قادر است در توجیه شیوع بیش از پیش واکنش های آلوایمیون در این بیماران نیز کمک کننده باشد. در این زمینه انجام مطالعات گسترده تری توصیه می گردد.

ویروس سایتو مگال در افراد با نقص ایمنی و دریافت کنندگان خون و فرآورده های خونی و نیز در گیرندگان پیوند اعضا باعث عفونت شدید می گردد. عفونت قبلی و پنهان این ویروس در بیماران با نقص ایمنی و دریافت کنندگان پیوند، فعال شده و بیماری شدید ایجاد می نماید. عواملی که به عنوان فاکتور خطر در ایجاد عفونت اولیه ویروس سایتومگال نقش دارند شامل دریافت خون و فرآورده های خونی آلوده، دریافت عضو پیوندی از فرد آلوده، همودیالیز و تعداد دفعات دیالیز می باشد. به منظور بررسی وضعیت افراد تحت دیالیز مزمن از نظر عفونت با ویروس سایتومگال مطالعه حاضر انجام پذیرفته است.
این تحقیق به صورت توصیفی و با استفاده از تکنیک مصاحبه و مشاهده انجام پذیرفت. تیتر آنتی بادی (IgM و IgG) به روش الایزا محاسبه شد. جذب نوری بالایISR 1.1 مثبت و زیر ISR 0.9، منفی در نظر گرفته شد. اعداد مابین این دو به صورت equivocal در نظر گرفته شدند. پس از انتقال داده ها برای تعیین رابطه بین متغیرها آزمون کای دو (Chi-square) و در صورت لزوم آزمون دقیق فیشر (Fisher''s exact test) استفاده شد و با کمک ضریب همبستگی پیرسون، همبستگی بین متغیرها مورد بررسی قرار گرفت.
در این تحقیق 54 بیمار تحت همودیالیز مزمن مورد بررسی قرار گرفتند که 29 نفر آنها مرد و 25 نفر زن بودند. میانگین سنی بیماران 16±53.3 سال و میانگین طول مدت دیالیز بیماران 69.4±81.7 ماه و میانگین دفعات آن 0.4 ± 2.8 بار در هفته بود. در زمان بررسی، 49 بیمار Anti-CMV IgG (%91) مثبت و 10 بیمار از نظر Anti-CMV IgM مثبت بودند. بین طول مدت دیالیز و میزان آنتی بادی ها، همبستگی خطی معنی داری به دست نیامد. همبستگی بین تعداد دفعات دیالیز و میزان IgG، معکوس و معنی دار بودP<0.024).) (r=- 0.31) ارتباط بین سابقه دریافت خون و فرآورده های خونی با مثبت بودن Anti-CMV IgG لزوم بررسی فرآورده های خونی را از نظر عفونت سایتومگالوویروس برای بیماران دیالیزی (به خصوص بیماران کاندیدای پیوند کلیه)، یادآوری می نماید.

پاروویروس b19 عامل بیماری پنجم (erythema infevtiosum) در بچه ها می باشد. ویروس b19 فاقد غشای لیپیدی است و نسبت به بیشتر عوامل فیزیکوشیمیایی مقاوم می باشد. در بیماران هموفیل که محصولات خونی دریافت می کنند، احتمال انتقال عفونت ویروس زیاد است. این مطالعه به منظور بررسی شیوع آنتی بادی igg پاروویروس b19 دربیماران هموفیل انجام شده است. این پژوهش به صورت مقطعی و توصیفی انجام شد. جهت بررسی شیوع آنتی بادی igg علیه پاروویروس b19 در بیماران هموفیل a یا b یا بیماران فون ویل براند، 180 بیمار هموفیل به روش الایزا آزمایش شدند.

هدف از این مطالعه تعیین فراوانی آنتی ژن های HLA در جمعیت بومی شهر همدان می باشد که علاوه بر استفاده در مطالعات مردم شناسی و بیماری های مرتبط باHLA، کاربرد وسیعی در بانک پیوند اعضا دارد. به منظور راه اندازی روش DNA-based HLA Typing در سازمان انتقال خون تهران، با انجام آزمون PCR به روشSSP، مقایسه ای بین دو روش مولکولی و سرولوژیک انجام شد.
مطالعه انجام شده توصیفی می باشد و جامعه مورد مطالعه تمام افراد بومی شهر همدان در نظر گرفته شده است. از 100 نفر به روش تصادفی نمونه گیری انجام شد و افراد مورد نظر از بین اهدا کنندگان سازمان انتقال خون شهر همدان و از طریق پرسشنامه برگزیده شدند. به منظور تعیین آنتی ژن های HLA کلاس یک و دو انجام آزمون PCR، به ترتیب 10 میلی لیتر خون هپارینه و 3 میلی لیتر خون حاوی EDTA جمع آوری شد و نمونه های PCR بلافاصله فریز شدند. جداسازی لنفوسیت های B و T به روش Nylon Wool adherence صورت گرفت. در این مطالعه از روش آمار توصیفی (فراوانی، درصد) و برای مقایسه نتایج حاصل از دو روش سرولوژیک و مولکولی از آزمون کای دو (Chi-square) استفاده شد.
فراوانی آنتی ژن های HLA کلاس یک و دو در 100 فرد مورد مطالعه به ترتیب زیر به دست آمد؛ در گروه آنتی ژن های کلاس یک لکوس A25: A و HLA-A29 کمترین فراوانی (%2)، HLA-A9 بیشترین فراوانی (21%) را داشتند. در لکوس B: کمترین فراوانی برای HLA-B16 (1%) و بیشترین فراوانی برای (33%) HLA-B51 گزارش شد. در لکوس C: کمترین فراوانی برای HLA-CW5 ((3% و بیشترین فراوانی برای (33%) HLA-CW4 به دست آمد. در گروه آنتی ژن های کلاس دو، لکوسDR: کمترین فراوانی مربوط به(3%) HLA-DR8 و بیشترین فراوانی مربوط به (47%) HLA-DR11 گزارش شد.
در نتایج مقایسه ای بر روی 40 نمونه به علت این که کیست مصرفی Biotest DRB/SSP دارای سطح تفکیک پایینی بود، اختلاف معنی داری بین نتایج به دست آمده از دو روش در آنتی ژن های کلاس دو لکوس DR دیده نشد، البته با این حال به علت نداشتن محدودیت های موجود در روش سرولوژیک، استفاده از این روش ترجیح داده می شود. می توان در مرحله بعدی برای تفکیک برخی از آنتی ژن ها در مواردی نظیر واکنش متقاطع و سطح تفکیک بیشتر آللی، از سطوح تفکیک بالاتر استفاده نمود.
مشخص بودن فراوانی آنتی ژن های HLA در اقوام مختلف در مطالعات مردم شناسی، مهاجرت های هر جمعیت و نیز یافتن اهدا کننده سازگار در مراکز مغز استخوان لازم است و استفاده از روش های مولکولی با سطح تفکیک متوسط یا بالا در مراکز اهدای مغز استخوان موجب تعیین دقیق تر و کاهش سازگاری بین دهنده و گیرنده پیوند و در نتیجه بهتر شدن عواقب کلینیکی پیوند خواهد شد.

جهت پیشگیری از بروز خطا در تعیین هموگلوبینوپاتی ها به روش الکتروفورز بر روی استات سلولز، به کار بردن نمونه خون کنترلی حاوی هموگلوبین های S, A, F و یا C در کنار نمونه های بیماران الزامی است. زیرا عدم استفاده از هم کنترل موجب تفسیرهای نادرست می گردد که بیانگر ضعف در سیستم کنترل کیفی آزمایشگاه است. هدف از این طرح تحقیقاتی ساخت هم کنترل برای الکتروفورز استات سلولز بود.
مطالعه انجام شده تجربی (experimental) و روش نمونه گیری انتخابی بود. ابتدا از بین نمونه های خون بیماران، آنهایی که دارای هموگلوبین غیرطبیعی بودند انتخاب و پس از لیز گلبول های قرمز و سانتریفوژهمولیزیت با دور 25000 دقیقه، لایه رویی، حاوی همولیزیت شفاف با محلول درابکین طوری رقیق گردید که غلظت هموگلوبین به 20 تا 30 گرم در لیتر رسید و هموگلوبین به سیانومت هموگلوبین تبدیل گردید. آنگاه پس از افزودن ساکاروز و مواد محافظ، هم کنترل از صافی میلی پور (%45) عبور داده شد. سپس در ویال های کوچک تقسیم ولیوفیلیزه گردید. محاسبات آماری به کمک نرم افزار آماری SPSS انجام شد.
در این تحقیق سه نمونه هم کنترل تهیه گردید. نمونه شماره یک حاوی هموگلوبین های D,F,A یا G، نمونه شماره دو حاوی هموگلوبین های S,A و نمونه شماره سه حاوی هموگلوبین های F,A بود. مقدار سیانور پتاسیم به کار رفته 10 مرتبه کمتر از سایر روش های ساخت بود. هم کنترل تا بیش از شش ماه پایداری داشت و انواع هموگلوبین به وضوح از یکدیگر جدا می شدند. محاسبه ضریب پراکندگی (CV) و انحراف معیار (SD) نشان داد که روش ساخت از قابلیت تکرارپذیری خوبی برخوردار است.
بنابراین روش ساخت پیشنهادی که بر اساس تجربه علمی و عملی انجام شده و در این طرح انتخاب گردیده، با مقایسه با سایر روش ها در حالی که از پایداری و قابلیت تکرارپذیری خوبی برخوردار است دارای مراحل ساخت کمتری است، مقرون به صرفه است و به علت مصرف کم سیانور پتاسیم دارای ایمنی بیشتری برای کارکنان آزمایشگاهی می باشد.

در خلال بارداری آنتی بادی های ضد آنتی ژن های غیرشایع گروه های خونی که از طریق تزریق خون و یا حاملگی های قبلی القا می شوند، می توانند به طور جدی سلامت جنین را تهدید نمایند. در این گزارش یک مورد از آلوایمونیزاسیون مادر با آنتی ژن Kell شرح داده شده است.
مورد: بیمار 23 ساله که در تاریخچه پزشکی خود یک مول ناقص و چهار مرگ داخل رحمی جنین به علت هیدروپس فتالیس را ذکر می کرد. یک هفته پس از آخرین سقط، به منظور بررسی علت سقط مکرر به این مرکز مراجعه نمود.

غربالگری آنتی بادی ضد گروه های فرعی خون نشان داد که وی دارای تیتر بالایی از آنتی بادی ضد K (1:4096) می باشد. هم چنین آنالیزهای ژنتیکی نشان داد که وی دارای موتاسیون هموزیگوت C677T در ژن MTHFR است که به طور بالقوه می تواند اثرات مخرب آنتی بادی ضد Kell را تشدید نماید. این گزارش اهمیت آگاهی از حضور آنتی بادی های ضد آنتی ژن های غیرشایع گلبول قرمز را در خلال بارداری نشان می دهد.